Wing-back là một vị trí hậu vệ đặc biệt trong bóng đá, với vai trò tấn công hơn so với hậu vệ biên thông thường. Wing-back là những cầu thủ có tốc độ và khả năng kiến tạo tốt nhất trong đội bóng. Họ thường được sử dụng trong sơ đồ 3 trung vệ, nhưng cũng có thể xuất hiện trong sơ đồ 2 trung vệ.

Trong cách vận hành sơ đồ 4-3-3 của Liverpool, các hậu vệ của đội chơi rất cao trên sân để bù đắp cho hàng công thiếu độ rộng. Wing-back hiện đại là sự kết hợp giữa một tiền vệ cánh và một hậu vệ biên. Vị trí này đòi hỏi sự thể lực và phối hợp tốt với đồng đội. Các sơ đồ phổ biến dành cho wing-back bao gồm 3-4-3, 3-5-2 và 5-3-2.

Vị trí wing-back có nhiệm vụ tấn công nhiều hơn hậu vệ biên thông thường, đóng vai trò quan trọng trong công cuộc tấn công của đội bóng. Họ đem đến độ rộng cho hàng công, đặc biệt là với những đội không có tiền vệ cánh. Tuy nhiên, việc chơi tấn công thường xuyên cũng đồng nghĩa với việc để lộ khoảng trống phòng ngự, cần có sự bọc lót tốt từ các tiền vệ phòng ngự và trung vệ.

Lịch sử xuất hiện của wing-back
Sơ đồ 3 trung vệ được sử dụng từ những năm 1920, trong sơ đồ W-M. Nhưng wing-back xuất hiện sau đó rất lâu. Inter Milan của Helenio Herrera được cho là tạo tiền đề cho việc sử dụng 5 hậu vệ từ những năm 1960. Sơ đồ phòng ngự 5-3-2 của Herrera sử dụng wing-back ở hai biên.

Carlos Bilardo đã sử dụng wing-back khi dẫn dắt đội tuyển Argentina vào những năm 1980, trước khi sơ đồ 3-5-2 trở nên phổ biến ở châu Âu vào những năm 1990.

Sự khác biệt giữa wing-back và full-back
Wing-back là hậu vệ biên trong sơ đồ 5 hậu vệ, còn full-back thường được sử dụng trong sơ đồ 4 hậu vệ. Do đó, wing-back có sự hỗ trợ lớn hơn trong phòng ngự và được phép tấn công cao hơn.

Full-back cũng có thể tạo ra độ rộng cho hàng công, nhưng wing-back thường tấn công thường xuyên hơn. Trong sơ đồ 4 hậu vệ, full-back đôi khi có thể di chuyển vào giữa sân khi tiền vệ dạt biên. Tuy nhiên, trong sơ đồ 5 hậu vệ thì wing-back luôn là người chơi rộng nhất của đội.

Nhiệm vụ của wing-back là gì?
Khi đội có bóng, wing-back cần dạt biên để tạo sự rộng và tạo lựa chọn chuyền bóng cho đồng đội. Họ cũng cần dâng cao và tung ra những quả tạt vào vòng cấm. Wing-back có thể tạt từ rất sâu, sát đường biên ngang, không cần lo lắng về phòng ngự.

Wing-back có thể xâm nhập và tấn công vào vòng cấm đối phương, trở thành lựa chọn dứt điểm từ xa. Sự hiện diện của wing-back tạo thêm đe dọa cho đối phương khi đội nhà đưa bóng vào vòng cấm. Họ cũng có thể chạy luồn sau lưng hàng thủ đối phương.

Khi đội nhà không có bóng, vai trò của wing-back sẽ phụ thuộc vào cách sắp xếp của huấn luyện viên. Họ có thể trở thành phần trong hệ thống vây bắt khi đội bóng pressing cao. Khi đội bóng được chỉ đạo đá thấp, wing-back cần lui về bọc lót cho hàng thủ và tạo ra hàng ngang 5 hậu vệ.

Các HLV sử dụng wing-back tốt nhất
Antonio Conte là một HLV nổi tiếng với khả năng sử dụng sơ đồ 3-5-2 một cách thành thạo. Ông đã sử dụng wing-back trong sơ đồ này ở Juventus, đội tuyển Italia và Inter Milan. Tại Chelsea và Tottenham, ông đã sử dụng sơ đồ 3-4-3.

Trong sơ đồ 3-5-2 của Conte, các wing-back gần tiền đạo, tạo ra khoảng trống để tiền vệ khai thác. Điều này khiến sơ đồ khi triển khai bóng thường có hình dạng 4-2-4, với 3 trung vệ và tiền vệ trụ đi theo.

Thomas Tuchel sử dụng hai cầu thủ số 10 trong sơ đồ 3-4-2-1 ở Chelsea. Wing-back được sử dụng để tạo độ rộng và chồng biên với các tiền vệ tấn công. Các wing-back của Tuchel chơi hẹp hơn, tạo ra pha di chuyển đâm xuyên hoặc tấn công cột xa trong vòng cấm.

Điểm mạnh và hạn chế khi sử dụng wing-back
Sử dụng wing-back đồng nghĩa với việc có thêm người hàng hậu vệ, làm cho các đối thủ khó tạo ra khoảng trống khi tấn công. Wing-back giúp đội bóng không bị áp đảo về quân số trong tình huống phòng ngự. Khi được sử dụng hiệu quả, một hàng thủ có wing-back rất khó bị xuyên phá.

Trong tấn công, wing-back tạo độ rộng cho đội bóng triển khai bóng dễ dàng hơn. Sự có mặt của wing-back giúp đội có nhiều cơ hội tung ra những quả tạt vào vòng cấm đối phương. Nhờ sự hỗ trợ phòng ngự, wing-back có thể giữ vị trí cao hơn và đe dọa đối thủ.

Tuy nhiên, sử dụng wing-back cũng có nhược điểm là giảm số lượng cầu thủ ở hàng tiền vệ và hàng tấn công. Khi wing-back phải lui về phòng ngự, họ cần di chuyển một quãng đường dài để ảnh hưởng đến tình huống tấn công của đội bóng. Điều này đòi hỏi cầu thủ tấn công phải biết di chuyển để đảm bảo hiện diện ở hành lang cánh khi phản công.

Vị trí trung bình của wing-back khiến họ phải di chuyển xa khi lui về phòng ngự. Điều này tạo khoảng trống ở biên và đội bóng đối thủ có thể tận dụng để tổ chức phản công.

Các wing-back xuất sắc trong bóng đá hiện đại
Có rất nhiều wing-back nổi tiếng từng chơi và đạt được thành công ở vị trí này. Có thể kể tới như Cafu và Serginho của AC Milan, Dani Alves của Barcelona, Roberto Carlos ở kỷ nguyên Galacticos, Juan Pablo Sorin của River Plate, Andreas Brehme của đội tuyển Đức, Antonio Benarrivo của Parma, Angelo Di Livio của Juventus và Sylvinho của Arsenal và Barca.

Hiện tại, wing-back đánh giá cao nhất là Alexander-Arnold với khả năng tấn công ấn tượng. Joao Cancelo cũng là một cái tên ấn tượng, với khả năng chơi cả hai biên. Theo Hernandez và Achraf Hakimi lại có phần toàn diện về tấn công lẫn phòng ngự.

Còn rất nhiều wing-back tài năng khác như Reece James, Nuno Mendes, Alphonso Davies, Denzel Dumfries, Marcos Acuna, Jordi Alba và Juan Cuadrado.

Để tìm hiểu thêm về đội hình chiến thuật FO4 và tra cứu cầu thủ FO4, hãy ghé thăm FO4VN ─ Đội hình Chiến thuật FO4 ─ Tra cứu cầu thủ FO4.