Có rất nhiều đội hình chiến thuật được các huấn luyện viên sử dụng trong bóng đá chuyên nghiệp 11 người. Tuy nhiên tại 5 giải đấu bóng đá quốc gia lớn nhất thế giới thì chỉ có khoảng 9 sơ đồ chiến thuật được sử dụng phổ biến nhất. Nội dung bài viết này cùng tìm hiểu chi tiết về 9 sơ đồ chiến thuật được sử dụng phổ biến nhất tại các giải đấu bóng đá hàng đầu thế giới nhé.

9. 4-2-2-2

• Số lần sử dụng: 12
• Phổ biến nhất tại: Ligue 1 (11 lần)

Sơ đồ 4-2-2-2 thường được biết đến với tên gọi là “hình chữ nhật ma thuật”. Sơ đồ chiến thuật này được xây dựng với một hàng hậu vệ 4 người, hàng tiền vệ 4 người và hạng tiền đạo 2 người. Trong đó 4 cầu thủ hàng tiền vệ và 2 cầu thủ hàng tiền đạo được sắp xếp để chơi bóng ở một trục dọc ở khu vực giữa sân. 6 cầu thủ này sẽ được sắp xếp theo hình chữ nhật nhưng sẽ biến hóa liên tục khi các tiền vệ ở giữa sân di chuyển. Đó cũng là lí do sơ đồ chiến thuật này được gọi là “hình chữ nhật ma thuật”. Tuy nhiên khi được áp dụng trong bóng đá hiện đại thì sơ đồ 4-2-2-2 đã được thay đổi với 2 cầu thủ tiền vệ cánh được di chuyển nhiều ra 2 bên cánh chứ không còn bó vào trung lộ nữa.

Đội hình 4-2-2-2 có sự linh hoạt trong thay đổi đội hình và được đánh giá là cân bằng giữa khả năng tấn công và phòng thủ. Khi tấn công cánh thì 2 tiền vệ cánh có thể dân lên tấn công và biến đổi thành đội hình 4-2-4. Trong khi đó nếu cần khả năng phòng ngự thì đội hình 4-2-2-2 sẽ biến đổi thành 4-6-0 khi 2 tiền đạo sẽ lùi về chơi ở khu vực giữa sân, 2 tiền vệ cánh sẽ lui về chơi ở phần sân nhà. Ở trạng thái phòng thủ thì đội hình 4-6-0 trông sẽ không khác gì chiếc xe bus 2 tầng chắn trước khung thành và thủ môn đội nhà.

8. 3-4-3

• Số lần sử dụng: 37
• Phổ biến nhất tại: Giải ngoại hạng Anh (25 lần)

Sơ đồ chiến thuật 3-4-3 cũng là một sơ đồ tấn công cánh được sử dụng phổ biến tại giải bóng đá Ngoại Hạng Anh. Sơ đồ này có ưu điểm là chỉ sử dụng 3 trung vệ đảm nhiệm vai trò phòng thủ, hàng tiền vệ 4 người trong đó có 2 tiền vệ cánh đóng vai trò dâng lên phối hợp với các tiền đạo cánh để tấn công cũng như lùi về phòng thủ bằng cách chiếm lĩnh khoảng trống 2 bên cánh đội nhà. Đội hình 3-4-3 được đánh giá là có khả năng tấn công rất mạnh mẽ với 3 tiền đạo và 4 tiền vệ. Trong khi đó khi cần phòng ngự thì 2 tiền vệ cánh lùi về sẽ tạo ra hàng phòng ngự số đông 5 người cực kỳ vững chắc.

Điểm mấu chốt để đội hình 3-4-3 có thể hoạt động trơn tru chính là cặp đôi tiền vệ cánh. Nếu các tiền vệ cánh không có đủ tốc độ và thể lực thì lối chơi của đội bóng sử dụng đội hình này chắc chắn sẽ bị phá sản. Khi các hậu vệ cánh không thể lùi về kịp, không đủ thể lực để lùi về thì hàng hậu vệ 4 người sẽ gặp nhiều khó khăn khi phòng thủ. Nếu các hậu vệ cánh phối hợp không tốt với các tiền đạo cánh thì khả năng tấn công cũng sẽ yếu hơn rất nhiều.

7. 4-1-2-1-2

• Số lần sử dụng: 108
• Phổ biến nhất ở: Serie A (57 lần)

Sơ đồ 4-1-2-1-2 là một sơ đồ bóng đá tấn công ban bật nổi tiếng được sử dụng rất phổ biến tại Seria A. Sơ đồ bóng đá này nổi bật với hàng tiền vệ 4 người được xếp chơi ở khu vực trung tâm giữa sân. Hàng hậu vệ có 4 người trong đó 2 hậu vệ cánh có tốc độ tốt có thể dâng lên tấn công để chiếm lĩnh khoảng trống ở 2 bên hành lang cánh. Hàng tiền đạo có 2 người sẽ giúp nâng cao khả năng tấn công mạnh mẽ hơn.

Với một hàng tiền vệ 4 người chơi ở khu vực giữa sân thì sơ đồ 4-1-2-1-2 sẽ giúp đội bóng dễ dàng kiểm soát được khu vực giữa sân. Khi đã kiểm soát được bóng thì đội bóng sẽ triển khai tấn công trung lộ bằng những đường chuyền ngắn. Bóng được phối hợp chuyển ngắn lên phía trên sẽ đến chân 2 tiền đạo và tiếp tục ban bật để tìm cơ hội dứt điểm ghi bàn. Trong đội hình 4-1-2-1-2 thì đội bóng thường có khả năng kiểm soát bóng rất tốt nên 2 hậu vệ cánh thường có xu hướng dân lên tấn công ở 2 bên hành lang cánh. Đội hình này sẽ tập trung vào khả năng tấn công một cách tổng lực, lấy công làm thủ.

6. 4-4-1-1

• Số lần sử dụng: 181
• Phổ biến nhất tại: Giải ngoại hạng Anh (120 lần)

Sơ đồ 4-4-1-1 là một sơ đồ bóng đá tấn công biến thể của sơ đồ 4-4-2. Sơ đồ chiến thuật này có sự khác biệt khi 2 cầu thủ tiền đạo sẽ có 1 tiền đạo cắm được đẩy lên chơi trong vòng cấm địa đối phương và 1 tiền đạo lùi sẽ chơi phía sau để làm nhiệm vụ tiếp bóng, phối hợp với tiền đạo cắm. Cũng như sơ đồ 4-4-2 thì sơ đồ 4-4-1-1 cũng có hàng hậu vệ với 4 người và hàng tiền vệ với 4 người. Sơ đồ 4-4-1-1 được đánh giá là một sơ đồ chiến thuật hiệu quả được sử dụng rất phổ biến tại giải bóng đá Ngoại Hạng Anh.

5. 3-5-2 (3-5-1-1)

• Số lần sử dụng: 182
• Phổ biến nhất tại: Serie A (168 lần)

Sơ đồ 3-5-1-1 là một sơ đồ bóng đá tấn công được các huấn luyện viên sử dụng rất phổ biến tại Serie A và đang dần lan rộng ra phần còn lại của châu Âu. Đã có nhiều huấn luyện viên nổi tiếng đã thử nghiệm sơ đồ chiến thuật này như Brendan Rodgers, Roberto Mancini, Paul Lambert và Sam Allardyce.

4. 4-1-4-1

• Số lần sử dụng: 184
• Phổ biến nhất tại: Bundesliga (69 lần)

Sơ đồ 4-1-4-1 là một sơ đồ chiến thuật được các đội bóng Đức sử dụng phổ biến tại Bundesliga. Sơ đồ này sẽ bao gồm hàng phòng ngự 4 người. Hàng tiền vệ 5 người trong đó có 1 tiền vệ phòng ngự, 2 tiền vệ trung tâm và 2 tiền vệ cánh. Sơ đồ này sẽ sử dụng duy nhất một vị trí tiền đạo chơi ở khu vực cao nhất của đội hình.

3. 4-3-3

• Số lần sử dụng: 303
• Phổ biến nhất tại: Serie A (113 lần)

Sơ đồ 4-3-3 là một sơ đồ được sử dụng rất phổ biến trong bóng đá chuyên nghiệp. Đội hình này được đánh giá là có sự cân bằng rất tốt giữa khả năng tấn công và phòng thủ. Sơ đồ 4-3-3 sẽ bao gồm hàng hậu vệ 4 người, hàng tiền vệ 3 người với 2 vị trí tiền vệ phòng ngự làm nhiệm vụ thu hồi bóng và 1 vị trí tiền vệ tấn công làm nhiệm vụ cung cấp bóng cho hàng tiền đạo. Hàng tiền đạo trong đội hình này sẽ có 3 người trong đó có một tiền đạo cắm chơi cao nhất và 2 tiền đạo cánh có tốc độ và thể lực tốt chơi ở 2 bên cánh.

2. 4-4-2

• Số lần sử dụng: 307
• Phổ biến nhất ở: Bundesliga (94 lần)

Sơ đồ 4-4-2 là một sơ đồ bóng đá cổ điển được sử dụng rất phổ biến bởi những đội bóng Anh. Tuy nhiên những đội bóng Đức đang thi đấu tại Bundesliga lại thường xuyên áp dụng sơ đồ chiến thuật này nhất với 94 lần. Sơ đồ chiến thuật 4-4-2 bao gồm hàng hậu vệ 4 người, hàng tiền vệ 4 người trong đó có 2 tiền vệ trung tâm và 2 tiền vệ cánh. Hàng tiền đạo sẽ bao gồm một cặp tiền đạo chơi song song với nhau ở khu vực cao nhất của đội hình.

1. 4-2-3-1

• Số lần sử dụng: 1253
• Phổ biến nhất ở: La Liga (432 lần)

Đội hình bóng đá được sử dụng phổ biến nhất là sơ đồ 4-2-3-1. Theo thống kê thì sơ đồ này đã được các đội bóng chuyên nghiệp sử dụng tới 1253 lần trong đó chỉ riêng ở La Liga là 432 lần. Điểm nổi bật của sơ đồ chiến thuật 4-2-3-1 nằm ở số lượng tiền vệ đông đảo lên tới 5 vị trí (2 vị trí tiền vệ phòng ngự và 3 vị trí tiền vệ tấn công). Sơ đồ chiến thuật này vẫn sử dụng hàng hậu vệ 4 người truyền thống và chỉ sử dụng duy nhất một tiền đạo cắm chơi ở vị trí cao nhất.

Với một hàng tiền vệ 5 người thì các đội bóng sử dụng sơ đồ chiến thuật 4-2-3-1 sẽ có khả năng kiểm soát bóng cực kỳ tốt. Với bộ 3 tiền vệ tấn công nếu chơi tốt thì sẽ mang lại khả năng tấn công tổng lực ở khu vực trung tuyến cực kỳ mạnh mẽ. Các tiền vệ tấn công cũng sẽ dễ dàng phối hợp ban bật với tiền đạo để tạo ra những pha tấn công mạnh mẽ xuyên thủng hàng phòng ngự đối phương. Bộ đôi tiền vệ phòng ngự chơi ngay trước hàng hậu vệ sẽ đóng vai trò đánh chặn và thu hồi bóng. Sau đó bóng sẽ được luân chuyển lên phía trên bằng những đường chuyền ngắn.

Có thể nói đội hình 4-2-3-1 là một đội hình tấn công trung lộ cực kỳ mạnh mẽ. Nếu đội bóng nào sở hữu những tiền vệ tấn công giỏi thì rất nên áp dụng sơ đồ chiến thuật này. Tuy nhiên đội hình chiến thuật này cũng có điểm yếu đó là khả năng tấn công cánh sẽ không được ưu tiên. Chính vì vậy những đội hình áp dụng sơ đồ chiến thuật này thường lựa chọn những cầu thủ nhỏ con nhưng có tốc độ và kỹ thuật tốt.

Lời kết: Có rất nhiều sơ đồ chiến thuật bóng đá được các huấn luyện viên bóng đá áp dụng trong bóng đá chuyên nghiệp hiện đại. Không có sơ đồ chiến thuật nào là hoàn hảo, không thể đánh bại, không có điểm yếu. Các huấn luyện viên bóng đá chuyên nghiệp thường sẽ sử dụng linh hoạt các sơ đồ chiến thuật phù hợp dựa vào tình hình trận đấu để đội bóng của họ đạt được mục đích.