Bỏng dạ ở trẻ em, hay còn gọi là bệnh thủy đậu, là một căn bệnh phổ biến và có nguy cơ bùng phát thành dịch. Nếu không được chữa trị đúng cách, trẻ mắc bệnh bỏng dạ có thể gặp những di chứng nặng nề suốt đời. Việc phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị bệnh hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh những kiến thức căn bản về bệnh bỏng dạ ở trẻ em cũng như cách điều trị, phòng ngừa để bố mẹ chủ động bảo vệ các con khỏi căn bệnh truyền nhiễm này.

Nguy cơ biến chứng do bỏng dạ thay đổi theo độ tuổi
Theo BS. Bùi Công Sự, Quản lý Y khoa Vùng 3 – Miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, nguy cơ biến chứng do bỏng dạ thay đổi theo độ tuổi. Các biến chứng xảy ra nhiều ở những người trên 15 tuổi và trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi, hiếm xảy ra ở trẻ em khỏe mạnh. Trong thời kỳ chưa có vắc xin, ước tính khoảng 10.500 người mắc bệnh bỏng dạ phải nhập viện mỗi năm. Tỷ lệ tử vong ở trẻ em từ 1 đến 14 tuổi là khoảng 1/100.000 trường hợp, ở những người từ 15 đến 19 tuổi là 6/100.000 và 21/100.000 trường hợp ở người lớn.

Bệnh bỏng dạ ở trẻ em là gì?

Bệnh bỏng dạ ở trẻ em là tên gọi khác của bệnh thủy đậu ở trẻ em hay còn được gọi là phỏng dạ, trái rạ gây ra do virus Varicella Zoster. Đây là bệnh cấp tính có khả năng lây lan nhanh chóng trong cộng đồng. Bệnh thường phát triển mạnh vào thời điểm giao mùa giữa xuân và hè (tức tháng 3 – tháng 5 hàng năm), khi thời tiết nóng ẩm.

Căn bệnh này ở trẻ đa phần lành tính, không có nhiều biến chứng nhưng vẫn cần lưu ý và chăm sóc cẩn thận để tránh hình thành sẹo xấu cho trẻ sau này. Trẻ sau khi khỏi bệnh thủy đậu sẽ có miễn dịch bền vững suốt đời, tuy nhiên cũng có tỷ lệ không đáng kể khoảng 1% tái nhiễm. Với những người đã tiêm vắc xin thủy đậu nhưng vẫn mắc bệnh, các triệu chứng sẽ nhẹ hơn, thậm chí không diễn biến thành biến chứng nguy hiểm.

Triệu chứng của trẻ bị phỏng dạ

Bệnh phỏng dạ thường không phát bệnh ngay khi virus xâm nhập, mà ủ bệnh trong khoảng 2 tuần. Trẻ khi mắc bệnh vẫn ăn uống, hoạt động, vui chơi bình thường, điều này khiến cha mẹ có thể bỏ qua các biểu hiện ban đầu của trẻ như thay đổi thân nhiệt. Nhiều phụ huynh tình cờ phát hiện một vài mụn nước nhỏ thường nghĩ trẻ bị côn trùng đốt nên chỉ thoa thuốc hoặc để trẻ gãi ngứa, vô tình làm bệnh lan nhanh hơn. Dưới đây là các triệu chứng khi trẻ mắc phỏng dạ phụ huynh cần lưu ý:

• Mệt mỏi, uể oải: Trẻ mắc bỏng dạ thường mệt mỏi, uể oải, không có tinh thần học tập, vui chơi, kèm theo các biểu hiện điển hình khác của bệnh, đây là giai đoạn đầu tiên của bệnh phỏng dạ mà bố mẹ cần lưu ý.
• Sốt cao kèm theo đau đầu: Trẻ mắc bệnh phỏng dạ thường có triệu chứng sốt cao, đau đầu kèm biếng ăn. Tùy thể trạng sức khỏe của từng trẻ mà thời gian sốt có thể kéo 2-3 ngày.
• Phát ban, nổi mụn nước: Trong vòng 1-2 ngày, trên da trẻ bắt đầu xuất hiện các nốt phát ban màu đỏ nhạt, sau đó nổi gồ trên da thành nốt phỏng dạ ở trẻ và chuyển sang màu hồng với chất dịch bên trong. Vị trí xuất hiện nốt mụn nước không mọc lần lượt theo thứ tự mà sẽ mọc bất kỳ, rải rác khắp cơ thể, nhất là vùng đầu, mặt, cổ, ngực và lưng khiến trẻ luôn có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu.
• Chán ăn: Bỏng dạ ở trẻ em không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, sốt mà còn làm trẻ biếng ăn, quấy khóc nhiều hơn. Trẻ không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng khiến quá trình phục hồi bệnh diễn ra chậm hơn. Do đó, bố mẹ cần lựa chọn những loại thức ăn phù hợp với sở thích của con, chế biến dạng lòng, dễ tiêu hóa như cháo, súp hay canh để con dễ ăn và đảm bảo năng lượng cho cơ thể.
• Đau cơ, đau khớp: Bệnh phỏng dạ còn khiến trẻ em trải qua các cơn đau cơ, đau khớp, đau nhức toàn thân với mức độ từ nhẹ đến nặng.
• Ho, sổ mũi: Ho, sổ mũi cũng là những triệu chứng phỏng dạ ở trẻ em. Bệnh phỏng dạ lây lan với tốc độ nhanh qua đường hô hấp, do đó bác sĩ khuyến cáo trẻ em khi mắc bệnh cần tạo thói quen che mũi và miệng bằng khăn (nếu che chắn bằng tay thì cần vệ sinh tay sạch sẽ bằng dung dịch sát khuẩn nay sau đó), không dùng chung đồ dùng cá nhân với các thành viên trong gia đình để hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Các giai đoạn của bé bị phỏng dạ

• Giai đoạn ủ bệnh: Giai đoạn ủ bệnh phỏng dạ ở trẻ em thường kéo dài 14-16 ngày, người bệnh thường không có triệu chứng về bệnh hoặc nếu có thì các triệu chứng cũng rất mơ hồ, phụ huynh thường dễ bỏ qua giai đoạn này nếu lơ là trong việc chăm sóc trẻ.
• Giai đoạn khởi phát: Sau giai đoạn ủ bệnh là giai đoạn khởi phát, còn gọi là giai đoạn tiền triệu, bé bị phỏng dạ sẽ có triệu chứng sốt nhẹ, nhức mỏi toàn thân, đau đầu, hắt hơi, sổ mũi, chán ăn và có thể viêm họng, nổi hạch sau tai. Ở giai đoạn này, các triệu chứng của bệnh có thể khiến bố mẹ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường dẫn đến việc chủ quan khiến giai đoạn vàng trong điều trị bệnh bị bỏ qua.
• Giai đoạn phát bệnh: Ở giai đoạn phát bệnh, các triệu chứng của phỏng dạ bắt đầu rõ rệt hơn với sự xuất hiện của phát ban và mụn nước ở vùng đầu, mặt, cổ sau đó lan nhanh toàn bộ cơ thể làm cho trẻ cảm thấy ngứa ngáy rất khó chịu.
• Giai đoạn hồi phục: Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp, trong vòng 7-10 ngày, các nốt phỏng dạ ở trẻ sẽ khô, đóng vảy, sau đó bong tróc ra và dần lành vết thương.

Đặc trưng của bệnh là các nốt phỏng dạ ở trẻ màu đỏ nhạt, sau đó nổi gồ trên da thành mụn nước, chuyển hồng với nhiều chất dịch bên trong.

Nguyên nhân khiến trẻ nhỏ bị bỏng dạ

Nguyên nhân khiến trẻ bị phỏng dạ được xác định là do virus Varicella Zoster (VZV). Virus lây lan và với tốc độ nhanh chóng thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng hay da chạm da với người bệnh. Đối với những phụ nữ đang mang thai mà lại bị bỏng dạ thì khả năng cao thai nhi khi sinh ra cũng nhiễm bệnh và gây nên dị tật thai nhi ngay trong bụng mẹ. Trẻ em dưới 5 tuổi là đối tượng mắc bệnh phổ biến nhất vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Các biến chứng bỏng dạ ở trẻ em

Được đánh giá là bệnh có diễn biến lành tính nhưng nếu không điều trị kịp thời và đúng cách, bỏng dạ ở trẻ em có thể để lại những biến chứng ảnh hưởng suốt đời như:

• Nhiễm trùng da, nhiễm trùng thứ phát
• Viêm não, mất điều hòa tiểu não
• Thủy đậu xuất huyết
• Nhiễm trùng máu
• Viêm khớp
• Viêm phổi
• Viêm gan

Bệnh phỏng dạ đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh

Phụ nữ mang thai nếu chẳng may mắc bệnh thủy đậu sẽ làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Chuyên gia cho biết mức độ ảnh hưởng của bệnh phỏng dạ đến thai nhi phụ thuộc vào một số yếu tố, trong đó bao gồm cả việc mẹ mắc bệnh ở tháng thứ mấy của thai