Chào các bạn yêu bóng đá, bạn có biết để đạt được chiến thắng dễ dàng trong môn thể thao vua bóng đá, đội bóng phải tuân thủ những quy tắc nghiêm ngặt trong thi đấu. Điều quan trọng nhất là phải tuân thủ sơ đồ thi đấu và chiến thuật đá bóng mà huấn luyện viên đề ra. Hiện nay trong bóng đá đương đại có những sơ đồ chiến thuật đá bóng nào hiệu quả và được các đội bóng hàng đầu thế giới áp dụng để thành công.

1. Sơ đồ chiến thuật đá bóng 4-3-3

Sơ đồ chiến thuật 4-3-3 là sơ đồ đội hình gần như là phổ biến nhất hiện nay khi lối đá mang tính tấn công tổng lực đang là xu hướng trong làng túc cầu. Sơ đồ này bao gồm 1 thủ môn, 4 cầu thủ ở vị trí phòng ngự, 3 tiền vệ tấn công và đánh chặn ở tuyến giữa và trên đỉnh cao nhất là 3 tiền đạo.

Ưu điểm

• Sắp xếp đồng đều ở cả 3 tuyến nên dễ triển khai tấn công hoặc phòng ngự.
• Khả năng tấn công của đội bóng sẽ được gia tăng khi có tới 3 tiền đạo trên hàng công.
• Các chân sút ở tuyến giữa sẽ có thêm nhiều sự lựa chọn để chuyền hoặc sút xa gây nguy hiểm cho khung thành đối phương.

Nhược điểm

• Việc dồn các cầu thủ chủ lực lên giữa sân và hàng công khiến cho hai bên cánh yếu và dễ bị đối thủ phản công.
• Các cầu thủ phải di chuyển liên tục và chuyển đổi trạng thái linh hoạt nên rất dễ mất thể lực.

2. Sơ đồ chiến thuật 4-4-2

Sơ đồ chiến thuật 4-4-2 là một loại sơ đồ chiến thuật “bất thường” khi không có vị trí tiền vệ biên. Đội hình lúc này sẽ chủ yếu tập trung ở phần trung lộ, tuy nhiên trong quá trình di chuyển, một vài cầu thủ sẽ dạt ra biên và tấn công một cách linh hoạt, còn khi phòng thủ thì gánh nặng sẽ đè chủ yếu lên vai của hậu vệ cánh.

Ưu điểm

• Hàng thủ có tới 4 cầu thủ nhằm củng cố khả năng phòng ngự của đội bóng.
• Trục dọc sẽ là nơi mạnh nhất của đội hình khi bao gồm 1 thủ môn, 2 trung vệ, 4 tiền vệ và 2 tiền đạo trên đỉnh.
• Tạo được ưu thế khu vực giữa sân trong cả khâu tấn công lẫn phòng thủ.
• Các hậu vệ biên sẽ được tấn công 1 cách tự do ở hai hành lang cánh.

Nhược điểm

• Thiếu khoảng trống giữa các cầu thủ trong khi chuyển đổi trạng thái từ phòng ngự sang tấn công.
• Khi tấn công phải phụ thuộc rất nhiều vào cách di chuyển của hai hậu vệ biên
• Tiền vệ trung tâm sẽ phải di chuyển nhiều để tạo khoảng trống và bọc lót cho đồng đội nên cần phải có nền tảng thể lực dồi dào.

3. Sơ đồ chiến thuật 4-2-3-1

Được biết với một tên gọi khác là “Sơ đồ kim cương” – sơ đồ chiến thuật đá bóng 4-2-3-1 đã đưa đội bóng Chelsea của huấn luyện viên Jose Mourinho đăng quang chức vô địch C1 mùa giải 2014-2015. Cho đến nay, sơ đồ chiến thuật này vẫn được áp dụng vô cùng rộng rãi trong kế hoạch của rất nhiều vị huấn luyện viên hàng đầu với 4 trung vệ, 2 hậu vệ biên, 3 tiền vệ và 1 tiền đạo săn bàn phía trên.

Ưu điểm

• Có 1 tiền vệ linh động đóng góp như 1 tiền đạo ảo trong quá khứ, từ đó khiến hàng công trở nên cực kỳ biến ảo trong từng pha bóng.
• Luân chuyển linh hoạt đội hình trong tấn công hoặc ngay cả trong khi phòng thủ.
• Tính cân bằng giữa tấn công và phòng ngự.

Nhược điểm

• Tuyến giữa phải cần tới những tiền vệ ổn định và dày dạn kinh nghiệm nhằm làm chủ lối chơi của cả đội.
• Tiền vệ công cần phải cải thiện khả năng sút xa và củng cố khả năng phòng ngự bởi luôn cần một sự bọc lót linh hoạt khi đội nhà bị phản công.

4. Sơ đồ chiến thuật đá bóng 4-2-2-2

Sơ đồ chiến thuật 4-2-2-2 là một biến thể sau này được sáng tạo ra từ chiến thuật gốc 4-4-2. Được biết tới là sơ đồ chiến thuật thiên về tấn công nhưng cũng vẫn có thể đảm bảo được khả năng phòng ngự với 2 tiền vệ chơi ở vị trí phòng ngự hỗ trợ cho 4 hậu vệ, còn về hàng công có 2 tiền đạo đã được hỗ trợ và phục vụ bởi 2 tiền vệ tấn công có khả năng di chuyển cực kỳ linh hoạt.

Ưu điểm

• Lối chơi cực kỳ linh hoạt và dễ dàng thay đổi tuỳ theo diễn biến trận đấu.
• Lối chơi giúp đội bóng kiểm soát trái bóng tốt hơn ở khu vực trung tuyến.
• Khả năng tấn công được đa dạng hoá hơn khi có thể tấn công từ 2 hành lang cánh.

Nhược điểm

• Để duy trì lối chơi trong suốt cả trận đấu, các cầu thủ phải có thể lực dồi dào vì vừa phải di chuyển vừa đảm bảo tính ổn định của đội hình.
• Vị trí 2 hậu vệ cánh là điểm yếu và rất dễ bị đối phương khai thác trong những pha phản công nhanh, chớp nhoáng.

6. Sơ đồ chiến thuật 3-4-3

Trong bóng đá đương đại, việc lựa chọn một đội hình ổn định để thi đấu luôn là điều được ưu tiên hàng đầu bởi tính thực dụng của chúng mang lại. Sơ đồ chiến thuật 3-4-3 là một trong những sơ đồ được các đội bóng hàng đầu trên thế giới áp dụng ngày nay, đội tuyển Quốc gia Việt Nam cũng đã có những thời điểm sử dụng sơ đồ chiến thuật đá bóng này trong thi đấu và dành được nhiều thành tích quốc tế.

Ưu điểm

• Có 2 trung vệ gây áp lực và 1 trung vệ phòng thủ khiến cho những đợt tấn công của đối phương.
• Số lượng cầu thủ được phân bố đều, dễ dàng phối hợp bằng những đường chuyền ngắn hoặc đường chuyền dài cho hàng tiền đạo ở phía trên.
• Sự góp mặt của bộ 3 trung vệ giúp ngăn chặn những pha Pressing tầm xa của đối thủ nhưng lại dễ dàng thực hiện từ phần sân nhà với số lượng cầu thủ áp đảo hơn so với đối phương.

Nhược điểm

• Đòi hỏi sự trơn tru khi vận hành lối chơi, đòi hỏi tính gắn kết và khả năng phối hợp cực kỳ nhuần nhuyễn giữa các cầu thủ, thủ môn và huấn luyện viên.
• Điểm yếu lớn nhất chính là 2 bên cánh bởi không có cầu thủ chính thức ở hai vị trí này nên các tiền vệ phải hoạt động liên tục, điều này khiến cho thể lực cầu thủ dễ bị sa sút, đặc biệt vào lúc cuối trận.

7. Sơ đồ chiến thuật đá bóng 3-5-1-1

Sơ đồ chiến thuật đội hình 3-5-1-1 là một cách tổ chức đội hình khá đặc biệt, được nhiều nhà cầm quân sử dụng trên các đấu trường tầm cỡ hàng đầu thế giới. Với sơ đồ chiến thuật này, sẽ có 3 trung vệ đá thấp nhất, tại khu vực giữa sân sẽ được bố trí với 5 tiền vệ bọc lót và hỗ trợ cho 1 tiền vệ công và cuối cùng trên đỉnh cao nhất sẽ là một tiền đạo.

Việc bố trí đội hình này cho thấy được khả năng thiên về phòng thủ và kiểm soát bóng, tuy nhiên về khả năng tấn công thì cũng hoàn toàn linh hoạt và nguy hiểm.

Ưu điểm

• Giúp tối ưu hoá khả năng phòng thủ ở khu vực giữa sân bởi sự góp mặt của hai tiền vệ trung tâm, hai tiền vệ cánh và hai tiền vệ chơi tự do nhằm hỗ trợ trực tiếp cho mọi vị trí khác trên sân.
• Được bố trí số lượng lớn cầu thủ ở giữa sân, đội bóng sẽ thiên về kiểm soát bóng, số lượng người để phối hợp các đường chuyền sẽ áp đảo hơn hẳn đối phương.
• Khả năng khi tấn công được hỗ trợ nhanh chóng từ hai tiền vệ cánh có thể dâng lên và tham gia tấn công uy hiếp đến khung thành của đối phương.

Nhược điểm

• Do hàng thủ không có hậu vệ cánh nên đây cũng được coi là điểm yếu của sơ đồ chiến thuật đá bóng này.
• Với việc phải leo biên liên tục khi công khi thủ nên về cuối trận, hai tiền vệ cánh sẽ mất sức và có khả năng bị đối phương khai thác.
• Việc tập trung quá nhiều cầu thủ ở khu vực trung lộ nên việc tấn công cũng sẽ bị hạn chế bởi sự kém đa dạng.

8. Sơ đồ chiến thuật 4-3-2-1

Sơ đồ chiến thuật đá bóng 4-3-2-1 còn được gọi với tên gọi khác là “Cây giáng sinh” khi nó có hình dạng giống với một chiếc cây thông giáng sinh. Sơ đồ này là một biến thể từ phiên bản gốc là sơ đồ 4-3-3 cổ điển, tuy nhiên kết quả nó mang lại không hề thua kém bản gốc.

Với việc bố trí 4 trung vệ, 3 tiền vệ phòng ngự, 2 tiền vệ công và 1 tiền đạo trên phía đỉnh, đội hình sắp xếp theo chiến thuật sẽ vô cùng đa dạng và biến ảo trong khâu tấn công đồng thời việc phòng ngự vẫn có thể được đảm bảo.

Ưu điểm

• Sự ổn định trong đội hình với khả năng bọc lót trong phòng ngự và hỗ trợ trong khâu tấn công khi 1 tiền vệ công đôi khi có thể trở thành 1 tiền đạo ảo.
• Sự phân bố đều ở các khu vực sẽ giúp các cầu thủ liên kết thành 1 khối bền vững có thể hỗ trợ nhau bất cứ khi nào nên sẽ đảm bảo được thể lực cho các cầu thủ trong suốt trận đấu.

Nhược điểm

• Sơ đồ chiến thuật này sẽ cần có 1 tiền đạo cắm có khả năng càn lướt và đánh hơi bàn thắng thật nhạy bén thì sơ đồ chiến thuật này mới đảm bảo được sự hoàn hảo.
• Việc xoay chuyển đội hình cần phải cực kỳ linh hoạt nếu không sẽ rất dễ bị đối phương khai thác và tấn công.

Việc lựa chọn một đội hình phù hợp với từng đội bóng là điều tương đối khó và cần phải có sự nghiên cứu cũng như xem xét thật kỹ lưỡng về khả năng của đội bóng cũng như kỹ thuật, nền tảng thể lực của các cầu thủ.

Trên đây là những sơ đồ chiến thuật đá bóng nổi tiếng được rất nhiều các đội bóng hàng đầu thế giới sử dụng trong thi đấu và đạt được những kết quả nhất định. Hãy là một huấn luyện viên thông thái và tìm ra một sơ đồ chiến thuật phù hợp cho đội bóng của mình bạn nhé